A.SPIRE – De industriële elektriciteitsbehoeften van de EU in 2030

De EU heeft ambitieuze doelen gesteld voor 2030 die een sterke elektrificatie van verschillende sectoren impliceren. Om koolstofneutraliteit in de industriesector te bereiken, benadrukken de nieuwste EU-scenario’s de rol van zowel directe als indirecte elektrificatie. Denk hierbij aan de productie van groene moleculen zoals waterstof en derivaten. Om koolstofneutraliteit te bereiken door elektrificatie moeten we er namelijk voor zorgen dat onze elektriciteit volledig schoon is, en dit betekent dat we veel meer hernieuwbare energie moeten produceren.

EU-beleid voor 2030

Als onderdeel van de REPowerEU-strategie heeft de Europese Commissie belangrijke updates van de  richtlijn hernieuwbare energie voorgesteld, om deze aan te passen aan het evoluerende energielandschap. In oktober 2023 werd een nieuwe richtlijn hernieuwbare energie aangenomen. Het primaire doel is om het aandeel van hernieuwbare energie in het totale energieverbruik van de EU te verhogen naar 42,5% tegen 2030. Daarbovenop komt nog een indicatieve verhoging van 2,5% om het streefdoel van 45% te halen.

Belangrijkste projectdoelen

In dit project analyseerde EnergyVille/VITO:

• Hoe sterk de vraag naar elektriciteit kan groeien in belangrijke industriële sectoren tegen 2030.
• Of EU-lidstaten snel genoeg handelen om de benodigde investeringen in extra hernieuwbare capaciteit veilig te stellen.
• Wat de mogelijke impact zou kunnen zijn op de energie-infrastructuur in de trilaterale regio van België, Nederland en Duitsland.

Inzichten uit het project

Het bereiken van netto nul tegen 2050 zal een grote impact hebben op het elektriciteitslandschap in 2030. Op EU-niveau zal de totale elektriciteitsproductie tegen 2030 met minstens 25-30% moeten toenemen. Belangrijker nog is dat de totale elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen met een factor van 2,3 zou kunnen toenemen. Dit stelt de elektriciteitssector voor een serieuze uitdaging: naast het koolstofvrij maken van de huidige productie, moet de sector zijn investeringen in extra koolstofvrije capaciteit versnellen.

In deze studie hebben we de kloof gekwantificeerd tussen de EU-ambities voor hernieuwbare elektriciteit en de EU-behoefte aan hernieuwbare elektriciteit tegen 2030. Op EU-niveau bedraagt het tekort aan hernieuwbare elektriciteit ongeveer 20% (500 TWh van de 2500 TWh). Dit tekort wordt geïllustreerd in Figuur 1, die meer details geeft over de samenstelling van het Industriële Elektrificatiescenario en andere beschikbare aanbodscenario’s in de literatuur. De verschillende kleuren in deze figuur geven het gebruik van de extra elektriciteit aan: het donkergroen staat voor de vervanging van niet-hernieuwbare energie, het middelgroen voor gebouwen en transport, het lichtgroen voor waterstof en andere toepassingen, en het rood voor de industrie.

Op het niveau van de lidstaten kan het tekort aan hernieuwbare elektriciteit echter veel groter zijn. In België, Duitsland, Nederland, Polen en Roemenië zijn de doelstellingen in de actieplannen voor hernieuwbare energie niet voldoende. Het gaat dan met name om de grote toename die nodig is voor de elektrificatie van de industrie. Zonder extra productie of invoer van schone brandstoffen (waterstof of afgeleide brandstoffen) moeten deze landen hun elektriciteitsinvoer wellicht met meer dan 50% verhogen.

Methodologie

De studie is gedeeltelijk gebaseerd op de elektriciteitstoename van het AIDRES EU Mix 2030-scenario en gedeeltelijk op een bottom-up analyse per subsector. De behoefte aan waterstof is afgestemd op het waterstofgebruik van het RePowerEU-initiatief – behalve voor waterstof voor ‘Industriële Warmte’. De studie is aangepast aan de behoeften van A.SPIRE, de Europese vereniging die het co-geprogrammeerde partnerschap Processes4Planet beheert en uitvoert.

Het EnergyVille Industry Electrification Scenario werd ontwikkeld en biedt een lokaal perspectief op de elektriciteitsvraag in de industrie. Dit scenario stemt de vraag naar hernieuwbare elektriciteit van lidstaten voor 2030 af op de REPowerEU-visie om de onafhankelijkheid binnen Europa te vergroten. Het Industry Elektrification Scenario wordt aangevuld met twee alternatieve perspectieven aan de vraagzijde: het TYNDP Distributed Energy Scenario en het door Ember opgestelde Technology Driven Scenario.

Aan de aanbodzijde worden twee verschillende perspectieven op elektriciteitsopwekking gepresenteerd: het Existing Measures Scenario en het Latest National Plans Scenario. Deze perspectieven geven inzicht in de elektriciteitsopwekking in 2030 volgens de huidige maatregelen en de mogelijke niveaus van hernieuwbare elektriciteitsopwekking die kunnen worden bereikt. Er wordt daarbij uitgegaan van de meest recente ambities van de lidstaten. De tekorten en overschotten aan hernieuwbare elektriciteit op lidstaatniveau brengen de studie tot een interconnectieanalyse, waarbij het ENTSO TYNDP24 2030-referentienetwerk in vraag wordt gesteld.

Figuur 2 toont de resulterende analyse van het verschil tussen de lidstaten voor het hypothetische scenario waarin de eisen voor Industry Electrification worden gecombineerd met de aanbodzijde van de Latest National Plans. De kleur van het land geeft de hoeveelheid geïmporteerde of geëxporteerde elektriciteit aan in vergelijking met historische niveaus. De kleur geel staat voor een grote toename van de elektriciteitsinvoer (+50%), groen voor een grote toename van de elektriciteitsexport (+50%), terwijl grijsgekleurde landen geen grote verandering in de netto elektriciteitsstroom laten zien.

Wil je meer weten?

Benieuwd om meer te weten te komen over dit fascinerende project? Hieronder vind je een downloadbare infographic die de belangrijkste inzichten en hoogtepunten van het project visueel weergeeft.

Heb je vragen of ben je op zoek naar meer informatie, dan helpt onze expert Wouter Nijs je graag verder. Neem gerust contact met hem op; hij gidst je graag door alle ins en outs van het project.