oPEN Lab – Renovatie als uitdaging: een interview met bewoonster Aynur, die deelneemt aan het oPEN Lab-project
Wanneer is een huis thuis? Een huis is een dak boven je hoofd; een thuis biedt rust, routines en de ruimte om je leven vorm te geven. ‘Thuis’ is een ervaring, een gevoel. Hoe kwetsbaar dat gevoel kan zijn, ontdekten Aynur Tosun en haar nog thuiswonende dochters van 20 en 17. Haar sociale woning in Nieuw Texas (Genk) onderging in 2024 een ingrijpende renovatie in kader van het project oPEN Lab (*).
Het resultaat is fantastisch, zegt ze. Met nieuwe ramen, isolatie, zonnepanelen, een warmtepomp en ventilatie werd de woning energiezuinig, eigentijds en heel aangenaam om in te wonen. Maar terwijl de fysieke kwaliteit van het huis verbeterde, verloor het gedurende de zeven weken durende renovatieperiode iets essentieels: het gevoel van thuis. Dit verhaal moedigt de bouwpartners uit het oPEN Lab project aan om nog meer in te zetten op het garanderen van een aanvaardbare woonervaring tijdens de duur van een renovatieproces.
‘Ik hou van mijn huis. Het resultaat van de werken is fantastisch. De weg er naartoe was moeilijk. Dat we er allemaal van leren, maakt die ervaring de moeite waard.’ – Bewoonster Aynur
Aynur had zich vrijwillig aangemeld om als één van de eerste proefwoningen aan de beurt te komen. Zowel de woonmaatschappij als de aannemers moesten leren hoe een renovatie-zonder-herhuisvesting het best kon worden aangepakt. Ze wist dat de renovatie op haar gezin afkwam en dacht goed voorbereid te zijn.
Tot ze, thuisgebracht door een taxi na een korte verjaarsdagsvakantie, in het midden van een bouwwerf belandde. ‘Ik had net mijn koffers neergezet toen ik besefte: dit wordt moeilijk. Alles was afgeplakt met plastic. Er was stof, lawaai en overal liepen mensen rond.’ Haar dochters trokken tijdelijk in bij hun vader.
Een huis vol werkmannen, een gezin zonder thuis
‘Ik dacht: ik ga het gewoon proberen,’ zegt ze. Maar in deze werkomstandigheden werd zelfs koken, rustig zitten, douchen en slapen een uitdaging. De werken brachten gaten in de buitenmuren met zich mee, waardoor nieuwsgierige mensen naar binnen keken alsof haar woning een onbewoonde werf was. Ingenieurs praatten over de werken zonder haar te betrekken. ‘Het voelde op die manier niet meer als mijn huis of thuis.’
Ze hield contact met haar dochters via gesprekjes in de auto, wanneer ze hen bracht naar hun hobby’s. Slapen deed ze bij haar oudste dochter. Rust in huis was niet makkelijk te vinden. Familie en vrienden hielpen met praktische zaken, maar een gevoel van stabiliteit bleef tijdens de werken uit.
‘Ja, er zijn momenten dat ik boos ben geworden, en heb geroepen tegen de coördinator. Daar had ik nadien ook spijt van.’ Ze begrijpt dat het een periode van proberen en veel leren was, voor iedereen. Dé les – denkt Aynur – is wel deze: hoe belangrijk het is dat iedereen beseft dat men werkt in een woning waarin een gezin probeert te wonen.
‘Iedereen die werken uitvoert of dingen overlegt is gefocust op het eigen werk. Dat versta ik. Maar toch: negeer de bewoners nooit. Maak ze niet onzichtbaar in hun eigen huis.’
Een kans en uitnodiging om anders te kijken
Er staan nog talloze renovaties voor de deur bij WiL. Wat wil Aynur daarvoor meegeven aan ideeën? Respect vormt de basis, zegt ze. Spreek goed af met de bewoners, betrek hen bij gesprekken en kom beloftes na. Het zijn kleine gebaren die vertrouwen scheppen. Opruimen na de werkzaamheden en rekening houden met gezinssituaties laten zien dat de aannemers het snappen: deze werkplek blijft iemands thuis.
Voor Aynur leek het beter om in fases te werken, bijvoorbeeld kamer per kamer, zodat een woning altijd gedeeltelijk leefbaar blijft. Duidelijke en open communicatie, waarbij bewoners bij elke stap worden betrokken, kan voorspelbaarheid creëren en stress verminderen. Voor wie elders onderdak nodig heeft, zijn tijdelijke alternatieven zoals overstapwoningen of gemeenschappelijke rustruimtes waardevolle oplossingen. Ook een plek in de wijk waar bewoners elkaar kunnen treffen en met hun vragen terecht kunnen, kan een goede hulp zijn.
Terug thuis
Intussen is de renovatie voltooid. Met de meisjes weer thuis, de meubels op hun plaats, en na een grondige poetsbeurt keerde het thuisgevoel terug.
‘De woning is zoveel beter: warmer, stiller, energiezuiniger en goed verlucht. Mijn dochters kunnen de verwarming regelen in hun eigen kamer en daar nu studeren als ze willen. Het huis voelt weer als onze plek. Ik hou van dit huis. Ik ben van plan hier nog jaren te blijven.’
Aynur kijkt trots en dankbaar rond in haar huis. ‘Ik woon nu in een mooi afgewerkt en duurzaam huis. Die nieuwe technieken brengen ons veel comfort. Door de isolatie, nieuwe ramen en ventilatie ervaren wij een aangenaam en gezond binnenklimaat. Bovendien draagt onze wijk nu bij aan een beter milieu, door betere woningen en milieubewuster gedrag van bewoners.’
Het oPEN Lab project
De renovatie van de woning van Aynur kadert in het Europese proefproject oPEN Lab, waarbinnen 32 partners uit 7 landen samenwerken aan de heropwaardering van stedelijke gebieden in meerdere regio’s in Europa (Pamplona, Tartu en Genk) om de overgang naar energiepositieve wijken te versnellen.
Binnen het Genkse luik van het project wordt alles in het werk gesteld om een sociale woonwijk (Nieuw Texas) en een voormalige mijnwerkersbuurt (Tuinwijk Waterschei) om te vormen tot een energiepositieve wijk – oftewel een wijk die meer energie produceert dan ze verbruikt. De proeftuinen van oPEN Lab zijn een levend labo, een innovatie-hotspot waar nieuwe processen, -technologieën en -diensten worden getest en gevalideerd in reële omstandigheden. Doel van het project is om deze inzichten en bevindingen van de bewoners aan het einde van het project publiek beschikbaar te stellen, zodat ze steden en regio’s in heel Europa (en daarbuiten) kunnen ondersteunen bij het ontwikkelen van energiepositieve wijken.
Meer weten over oPEN Lab? Bezoek dan zeker openlab-project.eu.
This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 Research and Innovation Framework Programme under Grant agreement No. 101037080.