Is jouw woning warmtepompklaar? EnergyVille/VITO studie vormt basis voor nieuwe online tool van Vlaams Energie- en Klimaatagentschap

Merendeel Vlaamse woningen en appartementen is klaar voor een warmtepomp

Bijna 70% van de Vlaamse woningen zijn warmtepompklaar. Uit de energieprestatiecertificaten (EPC’s) die de voorbije twee jaar werden ingediend voor eengezinswoningen en appartementen blijkt dat 35% van de eengezinswoningen klaar zijn voor een warmtepomp en dat 33% een hybride warmtepomp (dat is de combinatie van een gasketel en een lucht-waterwarmtepomp) kan installeren, zonder grote aanpassingswerken. De andere eengezinswoningen moeten eerst bijkomend geïsoleerd worden. 76% van de appartementen zijn in theorie warmtepompklaar, 17% kan een hybride warmtepomp installeren en het overige deel heeft extra isolatie nodig.

De cijfers tonen duidelijk aan dat het merendeel van de Vlaamse woningen en appartementen klaar is voor een warmtepomp. Om de Vlaming dit duidelijk te maken, lanceert het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) de warmtepompklaar-tool. In enkele eenvoudige kliks kom je te weten of jouw woning of appartement daar ook toe behoort.

Een nieuwe tool op basis van onderzoek van EnergyVille/VITO

Bovengenoemde cijfers zijn gebaseerd op de isolatiegraad en de warmtevraag van de ingediende EPC’s. In 2023 liet het VEKA EnergyVille/VITO een studie uitvoeren om na te gaan vanaf welke isolatiegraad en bij welke warmtevraag lagetemperatuurverwarming, en dus een warmtepomp, haalbaar is.

“Een warmtepomp installeren is vaker een optie dan men algemeen denkt; zo lang de warmtevraag voldoende laag en de woning voldoende geïsoleerd is. Daarom zet men vooral in op nieuwe gebouwen, maar ook bij renovatieprojecten en goed tot zeer goed geïsoleerde -bestaande- woningen, is een warmtepomp perfect mogelijk.”

Maarten De Groote, Programma Manager EnergyVille/VITO.

De EnergyVille/VITO studieresultaten vormen de basis van de rekenmotor achter de tool ‘warmtepompklaar’. De tool wijst zichzelf uit: nadat je enkele eigenschappen hebt ingevuld, zoals de oppervlakte, de isolatie van dak, muren, vensters en vloeren en de huidige manier van verwarmen, krijgt de woning een score:

• klaar voor een warmtepomp;
• er is een tussenstap nodig met een hybride warmtepomp
• nog niet geschikt en nood aan bijkomende isolatie.

Is de woning warmtepompklaar? Dan geeft de tool aan welk type warmtepomp het best past, met een indicatie van wat zo’n toestel kost, en hoeveel plaats en welke werken nodig zijn. Extra nuttig is ook dat er een indicatie gegeven wordt van hoe het EPC erop vooruitgaat na het plaatsen van een warmtepomp. Is de woning nog niet klaar voor de toekomst? Dan kom je te weten welke stappen je kan zetten.

Ook voor appartementen geeft de tool advies, al houdt de tool daar meer opties open en is het aan te raden alle eigenaars te betrekken. Een collectieve oplossing zoals een gemeenschappelijke warmtepomp geniet immers de voorkeur op individuele verwarmingsinstallaties.

Benieuwd naar vijf cruciale elementen die de haalbaarheid van de invoer van warmtepompen in woongebouwen beïnvloeden?

Lees dan ‘Koning Winter komt eraan. Waar zijn de warmtepompen?’ uit december 2023 waarin EnergyVille/VITO de inzichten van hun aanzienlijke onderzoeksactiviteiten rond warmtepompen samen bracht.

Al veel installateurs zijn warmtepompklaar

De tool geeft een eerste inschatting, op basis van de ingevoerde gegevens en enkele aannames. Voor een ontwerp en advies op maat van de woning raadt het VEKA een gecertificeerde installateur aan. Er staan 2.400 RESCert-installateurs klaar voor het installeren van warmtepompen. En volgens Techlink namen de voorbije twee jaar meer dan 1.200 installateurs deel aan informatiesessies over warmtepompen, waarvan 500 zich specifiek richtten op een opleiding ‘warmtepompen bij renovaties’.

De tool is er in de eerste plaats voor woningeigenaars, maar kan ook installateurs helpen oordelen of ze een toekomstgerichte warmtepomp kunnen voorstellen of het voorlopig nog bij een klassieke gasketel moeten houden.

Kiezen voor een warmtepomp wordt financieel ondersteund

We nemen in Vlaanderen geleidelijk afscheid van fossiele brandstoffen en stappen over op hernieuwbare bronnen voor de verwarming van onze gebouwen.

De Vlaamse overheid ondersteunt de keuze voor een warmtepomp met premies. Dit om de keuze voor een warmtepomp haalbaar en betaalbaar te maken voor iedereen. De hoogte van de premie is afhankelijk van je inkomen en van het type warmtepomp dat geïnstalleerd wordt. De premies zijn er voor eigenaar-bewoners van eengezinswoningen en appartementen, en ook voor investeerders en verhuurders. De bedragen gelden nog tot en met eind 2025. Tot eind 2025 is er bovendien een verhoogde premie voor wie elektrische verwarming vervangt, of bij de plaatsing van een warmtepomp in een gebied zonder aardgas.

Overweeg je een warmtepomp, of heb je plannen om bijkomend te isoleren? Dan kan Mijn VerbouwLening interessant zijn. Je kan, afhankelijk van je inkomen, maximaal 60.000 euro lenen over een looptijd van maximum 25 jaar aan een jaarlijkse rentevoet van 2,75%.

Wie vandaag de keuze moet maken voor een nieuw verwarmingstoestel, houdt er best ook rekening mee dat vanaf 2027 een Europese koolstoftaks (zogenaamde ETS2) zal worden ingevoerd op fossiele brandstoffen. Hierdoor zal de aankoop van aardgas en stookolie duurder worden.

“Een warmtepomp is vooral geschikt in een voldoende geïsoleerde woning. Veel mensen zitten dan ook met de vraag of hun woning voldoende klaar is voor een warmtepomp. Deze tool biedt daar een eerste antwoord op. Heb je nog een perfect werkende verwarmingsinstallatie op fossiele brandstof? Dan hoef je die vandaag natuurlijk niet te vervangen. Maar bereid je nu wel al grondig voor op de toekomst. Wie vandaag een fossiele ketel heeft die aan vervanging toe is, maakt nu een keuze voor de komende 20 jaar.”

Lotte Ringoot, woordvoerder van het Vlaams Energie en Klimaatagentschap.

En voor nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties?

Nieuwbouw en ingrijpende energetische renovaties (IER) zijn goed geïsoleerd. Een warmtepomp is dan vanzelfsprekend. Voor vergunningsaanvragen van nieuwbouwwoningen én IER’s van 2020 plaatste bijna 40% een warmtepomp, en voor vergunningsaanvragen van 2021 bijna 60%.

Voor nieuwbouw is voor vergunningsaanvragen vanaf 1 januari 2025 een aardgasaansluiting niet langer toegestaan en is een warmtepomp de meest logische keuze, als er geen warmtenet aanwezig is in de straat. Bij een ingrijpende energetische renovatie zal vanaf dan minstens een hybride warmtepomp (combinatie van ketel en warmtepomp) moeten geplaatst worden.

Maak je woning nu al klaar voor de toekomst, en check warmtepompklaar.be.

Specifiek onderzoek naar het koolstofarm verwarmen en koelen van woningen met erfgoedwaarde.

Het Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE) onderzocht hoe woningen met erfgoedwaarde koolstofarm te verwarmen en koelen. Zo willen ze voor eigenaars, erfgoedconsulenten en ontwerpers instrumenten voorzien die helpen bij het aanpassen van verwarmingssystemen in erfgoedwoningen.

Het oPEN Lab in Genk kijkt ook hoe de mijnwerkerswoningen van de historische tuinwijk Waterschei kunnen worden meegenomen in de energietransitie. Men maakt deze woningen warmtepompklaar met behoud van hun erfgoedwaarde. Zo kunnen ze later deel uitmaken van de ‘Positieve Energie Buurt’. Een van deze woningen was bovendien een gevalstudie in het onderzoek van het AOE.

In combinatie met de collectieve renovatie van de sociale wijk ‘Nieuw Texas’, creëert het oPEN Lab zo een heuse residentiële testinfrastructuur voor toekomstige ontwikkelingen. Hier kunnen (combinaties van) renovatiemaatregelen, energietechnieken en systemen gemonitord, getest en vergeleken worden.

Meer informatie:

• Warmtepompklaar.be, startpagina van de tool
• EnergyVille/VITO Eindrapport Onderzoek naar beleidsmaatregelen omtrent hybride warmtepompen in bestaande woongebouwen
• ‘Koning Winter komt eraan. Waar zijn de warmtepompen?’
• Technische achtergrond bij de tool ‘Warmtepompklaar’ | Vlaanderen.be
• oPEN Lab Genk I – Koolstofarm verwarmen (en koelen) van woningen met erfgoedwaarde

Tekst op basis van het originele VEKA-persbericht