Grensoverschrijdende actie binnen de energietransitie: Key takeaways Energy Mission- Benelux Editie 2024

Energy Mission-Benelux Edition - een uniek event

• Meer dan 200 inschrijvingen uit de Benelux en aangrenzende regio’s
• Een indrukwekkende line-up van ongeveer 20 sprekers en panelleden die de volledige waardeketen vertegenwoordigen, met C-level vertegenwoordigers van de chemische en cementindustrie, energiebedrijven, exploitanten van pijpleidingnetwerken, NGO’s, aangevuld met experts van kennisinstellingen, innovatieclusters en de overheid.
• Voorlopige resultaten van een grensoverschrijdend project over energie-infrastructuren en koolstofwaardeketens (Vlaanderen, Nederland, Noordrijn-Westfalen), als illustratie van een unieke strategische samenwerking tussen de onderzoekscentra VITO-EnergyVille (B), TNO (NL) en Dechema (D).
• Een gezamenlijke presentatie door de 3 leidingnetbeheerders van de Benelux, Fluxys, Gasunie en CREOS.
• Urgentiegedreven en actiegerichte voorstellen door verschillende stakeholders/panelleden.

Waardevolle key takeaways – een overzicht

• URGENTIE

De urgentie is er. Een tijdje al. Verschillende sectoren van onze industrie bevinden zich in overlevingsmodus en dreigen gedeeltelijk of volledig te verdwijnen. Door het beperkte aantal beslissingsmomenten moeten we de one-shot kans grijpen om te decarboniseren.

De industrie is bereid om te investeren (bv. in unieke duurzame proefprojecten met CCS in de cementsector tegen 2029), maar ze hebben nu beslissingen en consistente acties op het gebied van infrastructuur nodig om op tijd operationeel te zijn. Veel industriële investeringsbeslissingen moeten in 2025 worden genomen. Wereldwijd opererende bedrijven hebben ook een aantrekkelijk bedrijfsklimaat nodig om in de EU/BeNeLux te investeren en niet elders in de wereld.

• SYSTEEMAANPAK

De oproep tot actie moet gebaseerd zijn op een duidelijk grensoverschrijdend pad, een duidelijke koers en realistische doelen. Met deze gemeenschappelijke systeemvisie kunnen we beginnen met elektrificatie en waterstof gebruiken waar we geen andere oplossingen hebben. We zullen hoe dan ook een enorme hoeveelheid (duurzame) elektriciteit nodig hebben en moeten beslissen hoe we deze elektriciteitsvoorziening in een samenhangend systeem kunnen integreren, waarbij we de vraag naar energie, materialen en grondstoffen van verschillende industriële sectoren samenbrengen. In deze context moet het verplaatsen van delen van de waardeketen worden geëvalueerd als onderdeel van de puzzel.

• BUSINESS CASE

De huidige business cases voor CCS en vooral H₂ vormen een belangrijke uitdaging. De hoge energieprijzen (gas, elektriciteit) in onze landen in vergelijking met andere delen van de wereld moeten worden aangepakt. Voor elektriciteit betekent dit dat we al onze inspanningen moeten richten op de verdere uitbreiding van goedkope hernieuwbare energie (bv. Noordzee) en elektriciteitsnetten. Voor gas vereist dit stevige internationale onderhandelingen op EU-niveau, niet alleen voor gas als energiebron maar ook als grondstof.

Voor unieke proefprojecten zijn subsidies onvermijdelijk om de financieringskloof te overbruggen. In deze context moet technologieneutraliteit een basisprincipe zijn. Maar bovenal is het belangrijk om investeerders te laten zien waar de komende 10 tot 20 jaar het geld zit. Dit betekent dat we samen met de betrokken stakeholders (producenten en consumenten in een gezamenlijke business case) specifieke waardeketens gaan ontzorgen en ons richten op het creëren van functionele markten.

Om de variabiliteit van bijvoorbeeld energie- en CO₂-prijzen aan te pakken, moeten contracten voor differentie-mechanismes echt worden toegepast en qua timing worden afgestemd op subsidies.

• INFRASTRUCTUUR

De vereiste transportinfrastructuur voor zowel grondstoffen als energie moet worden gepland als “springplank”, waar kleine markten kunnen worden opgebouwd. De planning van deze infrastructuur moet zorgvuldig worden afgestemd op industriële investeringen (van bv. CCS).

Bij grensoverschrijdende prioriteiten zal rekening worden gehouden met de verschillen tussen landen, bv. de beschikbaarheid van ondergrondse opslag in Nederland vs. België en de beschikbaarheid van relatief goedkope opslag in de buurt, bv. in het VK. Verwachte overheidssteun voor de aanleg van infrastructuur zal naar verwachting niet meer dan 50% bedragen.

Operationaliteit vereist duidelijke grensoverschrijdende afspraken over veiligheid, kwaliteit en certificering. Daarnaast moeten multifunctionele corridors verder worden onderzocht, ook vanuit het oogpunt van vergunningen. Vanuit het perspectief van regelgeving wordt de uitspraak “perfectie is de vijand van doeltreffend” als waarschuwing genoemd.

• INNOVATIE ALS UNIEKE STERKTE

Onze kennisinstellingen zijn een unieke troef bij strategische samenwerkingen op grensoverschrijdend niveau (zie bv. VITO-EnergyVille, TNO en Dechema met het 3C-VaCS en complementaire projecten). De interactie tussen industrie en kenniscentra moet worden versterkt om:

• de op feiten gebaseerde grensoverschrijdende besluitvormingsbasis voor investeringen en het systeemperspectief nader uit te werken
• fundamenteel onderzoek in onze regio’s te versterken en de business cases verder aan te pakken
• startende ondernemingen met een innovatieve aanpak te stimuleren

• GOVERNANCE

Veel sprekers en deelnemers wezen op het belang van nauwere samenwerking tussen de autoriteiten van de BeNeLux, maar ook van samenwerking tussen de autoriteiten en de particuliere sector. Er werd gewezen op de noodzaak van een grensoverschrijdende taskforce. Een positieve ontwikkeling is ook dat de BeNeLux CCS zal opnemen in haar werkprogramma voor 2025, terwijl er ook een duidelijke focus is op waterstof. Sommige deelnemers maakten de vergelijking met de elektriciteits- of telecommunicatienetwerken waar de overheid het voortouw nam om deze kritieke infrastructuren beschikbaar te maken voor de maatschappij, aangezien ze een katalysator zijn voor verdere economische ontwikkeling.

• VRAAGSTURING

Het bewustzijn van klanten over de impact van bijvoorbeeld chemische bouwstenen op onze samenleving moet worden aangepakt. 95% van onze producten zijn bijvoorbeeld gerelateerd aan chemische bouwstenen.

Om een echte markt te creëren, moeten beleidsmakers koolstofarme producten faciliteren, bijvoorbeeld door steden en stadsplanners aan te sporen om koolstofarme/koolstofneutrale producten te gebruiken of groene overheidsopdrachten in te voeren.

• ACTIE

Grensoverschrijdende actie heeft altijd de voorkeur, omdat het waardeketens met elkaar verbindt, schaaleffecten vergroot en een unieke positie in de EU en op wereldschaal versterkt.

Om de tijdens het evenement besproken prioritaire acties aan te pakken, moeten we

• een structureel grensoverschrijdend bestuur opzetten om de gemeenschappelijke systeemvisie en de bijbehorende prioritaire acties aan te pakken, inclusief echte Benelux-mandaten
• de industriële actoren (niet alleen de olie- en gasindustrie) actiever betrekken bij de technologieplatformen van de EU (bijvoorbeeld CCUS) en de besluitvormingsplatforms van de overheid. Dit kan gestructureerd worden in trilaterale duurzaamheidsexpertgroepen.
• specifieke banden opbouwen tussen kenniscentra en de industrie voor op feiten gebaseerde beslissingsondersteuning en interactie op het gebied van innovatie.

Na afloop van Energy Mission – Benelux Edition presenteerde de Benelux Business Round Table (BBR) haar beleidsverklaring, waarin ze vraagt om dringende actie door alle Benelux-landen en nauwe samenwerking met de privésector om het potentieel van de Benelux-regio te ontsluiten. Het manifest werd overhandigd aan de nieuwe Belgische ambassadeur en speciaal gezant voor energiezekerheid, Geert Muylle, die minister Lahbib vervangt.

Lees hier het volledig nieuwsbericht ‘BBR presents its Memorandum on Cross-border Hydrogen and CCS Value Chains’

Het evenement werd georganiseerd door EnergyVille, Flux50, POM Limburg, Thor Park, de Benelux Business Roundtable en het Secretariaat-Generaal van de Benelux.