Expert Talk Powering the Future: Hoe de Europese batterij-industrie duurzaam laten groeien in tijden van verandering?

De nood aan een sterk, zelfvoorzienend Europa

De positie van Europa in de wereld is de afgelopen jaren sterk geëvolueerd, waardoor kwetsbaarheden aan het licht zijn gekomen die inherent zijn aan de afhankelijkheid van externe ondersteuningsmiddelen. Dit heeft Europa kwetsbaar gemaakt, vooral op gebieden die cruciaal zijn voor de toekomstige veiligheid en energiebehoeften van het continent.

Veiligheid is een prioriteit geworden. In een wereld die steeds onvoorspelbaarder wordt, moet Europa zijn defensiecapaciteit en industriële basis versterken – niet alleen voor militaire kracht, maar ook om soevereiniteit te garanderen. Het recente geopolitieke landschap heeft aangetoond dat Europa zijn eigen veiligheid in handen moet nemen en opnieuw een sterke defensiepijler moet opbouwen.

Een belangrijk onderdeel van veiligheid is energiebevoorradingszekerheid. Ondanks de inspanningen om over te stappen op hernieuwbare energiebronnen, wordt ongeveer 60% van Europa’s energie nog steeds geïmporteerd. Een aanzienlijk deel hiervan komt in de vorm van aardgas: 85% van ons gas wordt geïmporteerd. De afhankelijkheid van duur LNG – in combinatie met de hoge kosten van productie, transport en hervergassing – heeft de energieprijzen in Europa aanzienlijk hoger gemaakt dan in andere grote industriële regio’s zoals de VS en China.

Decarboniseren: dat zijn uitdagingen, maar ook opportuniteiten

Europa heeft de ambitie zijn economie volledig koolstofneutraal te maken. Het doel om een koolstofneutrale toekomst te bereiken is van groot belang om de klimaatverandering tegen te gaan. Al brengt deze transitie uiteraard uitdagingen met zich mee. Het EU-emissiehandelssysteem (ETS) is een cruciaal instrument om de Europese industrieën koolstofneutraal te maken tegen 2040. Energie-intensieve sectoren zoals de staalproductie, ammoniakproductie en productie van basischemicaliën zoals ethyleen en propaan staan echter onder enorme druk om aan deze strenge milieunormen te voldoen en tegelijkertijd te moeten opboksen tegen hoge energiekosten.

Europa heeft bovendien zijn duurzame energiewaardeketens zien verschuiven naar landen als China, dat domineert in de productie van zonnepanelen en de ontginning van essentiële grondstoffen zoals lithium, kobalt en nikkel. Door deze verschuiving heeft Europa een achterstand opgelopen in het beheer van cruciale onderdelen voor de energietransitie.

De Europese batterij-industrie als opportuniteit

Eén gebied waar Europa echter een cruciale kans heeft om voorop te lopen is de batterij-industrie. Naarmate de vraag naar elektrische voertuigen (EV’s) groeit en de behoefte aan opslag van hernieuwbare energie toeneemt, moet Europa zijn batterijproductiecapaciteiten heropbouwen om competitief te blijven in de wereldeconomie.

Batterijen als ruggengraat van de energietransitie

Voldoende, betaalbare batterijopslag is niet alleen essentieel voor elektrische mobiliteit, maar ook voor energieopslag, aangezien hernieuwbare bronnen zoals wind en zon door middel van batterijen een stuk optimaler ingezet kunnen worden. Europa heeft echter een achterstand opgelopen in de race om de productie van batterijen wat ervoor zorgt dat een groot deel van de markt momenteel gedomineerd wordt door Azië.

Om die achterstand in te halen, moet Europa zich richten op drie belangrijke pijlers:

1. Binnenlandse productie van batterijen: Europa moet zijn batterijproductiecapaciteit Het continent heeft de knowhow, de industriële expertise en het technische talent om wereldleider te worden op het gebied van batterijtechnologie. Door te investeren in gigafabrieken voor batterijen en de productie op te voeren, kan Europa zijn afhankelijkheid van invoer verminderen en een duurzame, zelfvoorzienende toeleveringsketen creëren.
2. Grondstoffen en recyclage: Het veiligstellen van de toegang tot de grondstoffen die nodig zijn voor de productie van batterijen is een ander cruciaal onderdeel van de puzzel. Europa heeft een enorm potentieel om lithium, kobalt, nikkel en andere essentiële mineralen te winnen via binnenlandse mijnbouw- en recyclage-initiatieven. Investeren in een circulaire economie, waarbij materialen binnen Europa worden gerecycleerd en hergebruikt, kan de afhankelijkheid van andere landen aanzienlijk verminderen. Deze aanpak verlaagt ook de milieu-impact van de ontginning en het transport van deze materialen.
3. Innovatie en O&O: Om zijn leidende positie terug te winnen, moet Europa innovatie in batterijtechnologieën stimuleren. De nadruk moet niet alleen liggen op het opschalen van bestaande technologieën, maar ook op het verder verkennen van vastestofbatterijen, energiedichtheid en recyclage-efficiëntie. Samenwerking tussen universiteiten, onderzoeksinstellingen en industriële spelers kan de ontwikkeling van de volgende generatie batterijen versnellen. Net zoals ASML en imec krachtige innovatie-ecosystemen hebben gecreëerd in de halfgeleiderindustrie, kan Europa soortgelijke ecosystemen opbouwen rond batterijtechnologieën.

De rol van het beleid: creëer ruimte en tijd om te leren

Het vermogen van Europa om zijn batterij-industrie weer op te bouwen zal sterk afhangen van beleidskaders die investeringen, binnenlandse productie en de opbouw van een batterij-ecosysteem ondersteunen. In principe is er geen reden om aan te nemen dat de productie van batterijen (of zonnepanelen) in Europa duurder zou zijn dan in China. Aangezien de productie sterk geautomatiseerd is, is het aandeel van arbeidskosten in de productiekosten van batterijen niet substantieel meer. De kosten zijn echter wel afhankelijk van de CAPEX en OPEX van de productieapparatuur, de knowhow om deze samen in een productiefaciliteit te gebruiken, de afstemming van de eigenschappen van de batterij op de eindgebruikers en de constante verbeteringen die door dit hele ecosysteem worden aangebracht. Momenteel ontbreekt deze ecosysteemdynamiek in Europa, waardoor we kunnen afleiden dat Europese batterijproducten voorlopig iets duurder zullen zijn dan Chinese. Zolang investeerders niet zeker weten of er een markt zal zijn voor de Europese producten, zullen ze aarzelen om te investeren. Daarom is het essentieel dat de Europese Unie prioriteit geeft aan local content requirements die bedrijven stimuleren om batterijen binnen Europa te produceren. Daarnaast zal het creëren van marktzekerheid, financiële incentives voor batterijonderzoek en investeringen in infrastructuur ook privékapitaal aantrekken in de sector.

De Europese Green Deal en andere beleidsinitiatieven moeten worden benut om ervoor te zorgen dat de Europese batterijproductie wordt afgestemd op de klimaatdoelstellingen. Europa moet ook de juiste balans vinden tussen mondiale partnerschappen – bijvoorbeeld met landen als China – (om de productie en het opschalen van het ecosysteem te versnellen) en het eigen beheer van strategische delen van de waardeketen. Zodra Europa zijn technologische leiderspositie heeft heroverd, kan het overwegen om het handelsbeleid te herzien, in de richting van een gelijkwaardig speelveld dat zowel economische groei als duurzaamheid ondersteunt.

De energietransitie versnellen

Naast batterijen is ook de energietransitie zelf van cruciaal belang voor de toekomst van Europa. Het doel moet zijn om bijna 100% van onze energie in eigen land te produceren en dat uit hernieuwbare bronnen. Dit betekent dat we ons moeten richten op elektrificatie in sectoren zoals transport, verwarming en koeling, en industriële processen. Naarmate deze sectoren overschakelen op duurzame elektriciteit, zal de vraag naar batterijen explosief stijgen.

Om aan deze vraag te voldoen, zal Europa veel moeten investeren in haar elektriciteitsinfrastructuur, met focus op een geinterconnecteerd elektriciteitsnet waarbij hernieuwbare energie vrij kan stromen van Noorwegen tot Portugal, van Bulgarije tot de Noordzee en verder. Deze investeringen in energie-infrastructuur zullen essentieel zijn voor een vlotte overgang naar een hernieuwbare toekomst. 

Samengevat

De uitdagingen waar Europa voor staat zijn groot, maar de opportuniteiten des te groter. Door zich te richten op de herlancering van de batterij-industrie, het versnellen van de energietransitie en het omarmen van creatieve destructie in belangrijke industrieën, kan Europa zichzelf positioneren als wereldleider in de duurzame, zelfvoorzienende economie van de toekomst.

Dan is het vooral tijd voor actie. Europa heeft de expertise, de middelen en de wil om zijn voortrekkersrol in duurzame energie en technologie terug te winnen. Door opnieuw te investeren in de productie van batterijen en de waardeketen voor duurzame energie in bredere zin, kunnen we een sterke, duurzame toekomst voor Europa veiligstellen en het voortouw nemen in de strijd tegen klimaatverandering.

Deze Expert Talk werd geschreven naar aanleiding van de workshop Powering the Future die doorgaat op dinsdag 25 maart. Interesse om nog deel te nemen? Neem dan zeker een kijkje op https://energyville.be/event/powering-the-future-how-to-sustainably-grow-industrial-battery-storage/. Powering the Future is een samenwerking tussen Sirris, EnergyVille, POM Limburg en Thor Park.