oPEN Lab – voortrekker van de transitie naar energiepositieve wijken

Doelstellingen

oPEN Lab is een grootschalig Europees innovatieproject gericht op de transitie van bestaande naar energiepositieve woonwijken. Het project onderzoekt en demonstreert hoe hernieuwbare energie, slimme technologieën en innovatieve samenwerkingsmodellen kunnen geïntegreerd worden in de bestaande gebouwen, om zo bij te dragen aan een duurzame gebouwde omgeving.

“De Europese Unie streeft ernaar om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn. Dit vereist een volledige decarbonisatie van het gebouwbestand. Een prioriteit moet zijn om onze bestaande gebouwen en buurten te herontwerpen en aan te passen en tegelijk een positieve impact op de samenleving te creëren. Het oPEN Lab-project draagt aan deze doelstelling bij door de haalbaarheid aan te tonen van veelbelovende technologieën, processen en sociale innovaties die leiden tot energiepositieve gebouwen en buurten, om zo de weg vrij te maken voor implementatie op grotere schaal”, benadrukt Sylvain ROBERT, projectmanager bij het Europees Uitvoerend Agentschap voor Klimaat, Infrastructuur en Milieu.

Geïntegreerde, participatieve en wijkgerichte benaderingen

Het oPEN Lab project hanteert een geïntegreerde, participatieve en wijkgerichte aanpak:

• De geïntegreerde aanpak combineert een duurzaam gebouwontwerp afgestemd op de lokale context (in Genk, Pamplona en Tartu), met naadloze industriële renovatieworkflows, hernieuwbare energieopwekking gecombineerd met energieflexibiliteit, inclusieve energieopslagsystemen, stedelijke servicefaciliteiten, een slimme exploitatie, levenscyclusdenken en circulariteit;
• De participatieve aanpak is gebaseerd op een benadering waarbij de industrie, overheid, academici en deelnemers uit Genk, Pamplona en Tartu samenwerken om samen veranderingen te creëren en te stimuleren die veel verder gaan dan wat een organisatie of persoon alleen zou kunnen doen;
• De wijkgerichte aanpak focust op een analyse die leidt tot het ontwerpen en implementeren van de meest optimale renovatie- en technologiebenaderingen op wijkniveau, en dit vanuit een geïntegreerd perspectief. Deze benadering leidt tot een vermindering van de bouwkosten en -tijd, vergemakkelijkt de bundeling van financiering, vermindert de lasten voor de bewoners en maakt de uitrol van nieuwe diensten mogelijk (bv. comfort als dienst).

Impact en kennisdeling

“Het levend labo van oPEN Lab groeit uit tot een innovatie-hotspot waar innovatieprocessen, -technologieën en -diensten worden getest en gevalideerd in reële gemeenschappen en omgevingen, gedurende de looptijd van het project en daarna”, aldus Maarten De Groote, projectcoördinator van oPEN Lab.

De wijken en regio’s waarop dit project zich richt, worden allemaal gekenmerkt door een geschiedenis van economische achteruitgang die heeft geleid tot een slechte staat van het gebouwenbestand, dat een positieve transformatie nodig heeft. Hierdoor hebben deze gebieden een groot reconversiepotentieel en kunnen ze aanzienlijk bijdragen aan het Europees herstelplan. De context, uitdagingen en mogelijkheden van elke wijk zijn verschillend, maar samen vertegenwoordigen zij een groot deel van de Europese steden en stedelijke gebieden in heel Europa.

Het project fungeert bijgevolg als een belangrijk living lab voor de uitrol van toekomstige energiepositieve wijken en biedt belangrijke inzichten voor beleidsmakers, stadsontwikkelaars en bedrijven. De opgedane kennis wordt bovendien gedeeld via publicaties, workshops en samenwerkingen met andere Europese initiatieven.

Ingezoomd op oPEN Lab in Genk: van renovatie tot energiepositieve wijk

Ook Genk speelt een cruciale rol binnen het oPEN Lab-project. Sinds de start van het oPEN Lab-project in Genk wordt alles in het werk gesteld om een sociale woonwijk (Nieuw Texas) en een voormalige mijnwerkersbuurt (Tuinwijk Waterschei) om te vormen tot een energiepositieve wijk.

In totaal worden 35 woningen (27 huurwoningen van Wonen in Limburg en 8 private woningen) energetisch gerenoveerd met behulp van verschillende innovatieve technieken. Om een energiepositieve wijk te bekomen, wordt daarna gekeken hoe deze renovatietechnieken kunnen worden opgeschaald. Daarnaast wordt onderzocht hoe energie collectief benut kan worden. Zo worden energieoverschotten gebundeld en geoptimaliseerd via een energieknooppunt, dat de energieflexibiliteit van de wijk vergroot. VITO, partner binnen EnergyVille, staat in voor de ontwikkeling en implementatie van slimme energiemanagementsystemen, dat op termijn volledig geautomatiseerd kan functioneren.

Dankzij continue monitoring kunnen de technieken ook gaandeweg worden aangepast en geoptimaliseerd, zodat elke woning uiteindelijk de meest efficiënte en duurzame oplossing krijgt. Bovendien vormt de samenwerking en co-creatie met industriële partners en de lokale gemeenschap een belangrijke pijler binnen het project. Hierdoor wordt niet alleen de energieprestatie van de woningen verbeterd, maar ook een toekomstbestendig, betaalbaar en maatschappelijk gedragen renovatiemodel ontwikkeld dat als voorbeeld kan dienen voor andere stedelijke gebieden in Europa.

Meer weten over de laatste ontwikkelingen in oPEN Lab Genk?

Lees dan zeker onderstaande nieuwsartikels:

• Europees innovatieproject oPEN Lab maakt Nieuw Texas in Genk tot woonwijk van de toekomst
• Een blik achter de schermen: Renovatiewerken oPEN Lab project in Nieuw Texas gaan laatste fase in
• Samen bouwen aan een energiepositieve wooonwijk: hoe de industriële partners van oPEN Lab Genk hun steentje bijdragen aan de energiepositieve woonwijk van de toekomst

Meer informatie

https://openlab-project.eu/

Twitter: @oPENLab_project & LinkedIn

Partners

oPEN Lab is een samenwerking tussen 32 internationale spelers uit 7 landen.
En vormt een unieke proeftuin binnen het Open Thor Living Lab.

Dit project werd gefinancierd door het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie Horizon 2020 van de Europese Unie onder subsidieovereenkomst ID: 101037080